مصداق اسراف، اقتار و میانهروی در سنت
مصداق اسراف، اقتار و میانهروی در سنت
گزیده شرح خطبه پارسایان ـ درس 104
امام صادق علیه السلام بر حسب نقل فرمودند: لَيْسَ فِيمَا أَصْلَحَ الْبَدَنَ إِسْرَافٌ؛ هرچه که به مصلحت بدن و برای بدن سودمند باشد، اسراف نیست
اگر امروز کسی اهل ورزش باشد، ورزش هم هزینه داشته باشد ولی برای بدن سودمند باشد، این لازم است و اسراف نیست
إِنَّمَا الْإِسْرَافُ فِيمَا أَفْسَدَ الْمَالَ وَ أَضَرَّ بِالْبَدَنِ
اسراف در چیست؟ هر چیزی که مال را هدر میدهد و برای بدن ضرر دارد، اسراف است. یعنی پرخوری میکند. این مال میتوانست در جای دیگری استفاده شود و نشد
اینکه فعالیتهای بدنی به حداقل رسیده، اگر کسی چند قد پیادهروی هم نرود، اغلب خانمها و آقایان فعالیت بدنی هم ندارند، غذایی که میخورند ذخیره میشود و زیانآور است و این اسراف است. بنابراین هر کسی باید به خود نگاه کند و ببیند بدنش چه اندازه احتیاج دارد.
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود که بدن خود را قبرستان حیوانات قرار ندهید.
قُلْتُ: فَمَا الْإِقْتَارُ؟
اسراف زیادهروی است. اقتار که کمروی، امساک داشتن و بخل ورزیدن به بدن است، چیست؟ قَالَ: «أَكْلُ الْخُبْزِ وَ الْمِلْحِ وَ أَنْتَ تَقْدِرُ عَلى غَيْرِهِ». کسی که نان و نمک میخورد، در حالی که توانایی خوردن بیش از آن را دارد. این اقتار است و اسم او را جزء بخیلها مینویسند، چون به بدن بخل ورزیده است.
پس میانه کدام است؟ قُلْتُ: فَمَا الْقَصْدُ؟ قَالَ: «الْخُبْزُ وَ اللَّحْمُ وَ اللَّبَنُ وَ الْخَلُّ وَ السَّمْنُ، مَرَّةً هذَا، وَ مَرَّةً هذَا». (الكافي، ج7، ص342)
میانهروی به این است که هم از نان استفاده کنیم و هم از گوشت؛ هم از لبنیات و ترشیجات و سرکهجات و هم از روغن و ... به اندازهای که ضرر به مال و بدن نخورد که زیادهروی است و کمتر هم گفته شد؛ که مصادیق آن تفاوت پیدا کرده.
همین مصادیق در زمان امیرالمؤمنین صلوات الله و سلامه علیه به این گستردگی نبود و با آن وضع مالی سخت و عسرتی که وجود داشت، ممکن است که اسراف بود. در زمان امام صادق علیه السلام یک گونه است و در زمان ما تفاوت پیدا کرده است.
مصادیق فقر و غنا و اقتصاد در عصرهای مختلف تفاوت دارد و در نتیجه امروز اگر کسی بخواهد به سنت عمل کند، چون در روایات داریم که رسول خدا صلوات الله و سلامه علیه قاطر سوار میشد، عمل کردن به سنت به این معنا نیست که ما هم قاطر بخریم!